Tác giả: Trương Tiểu Nhàn
Năm Hình Lộ được chín tuổi, bố cô dẫn cô đến Anh gặp một người mà cô chưa từng gặp bao giờ, một ông lão sắp lìa đời.
Đó là lần đầu tiên Hình Lộ ngồi máy bay. Tất cả những tiếp viên hàng không trong cabin đều đến nhìn cô. Mọi người đều vây quanh, nói rằng chưa từng thấy một cô bé phấn điêu ngọc mài như thế, mắt to sáng như sao trên trời, không biết đến lúc trưởng thành còn đẹp đến mức nào.
Cô mệt mỏi, co người trên đùi bố, bố vuốt ve tóc của cô, nói:
“Con sẽ yêu nước Anh thôi, nhưng con sẽ hận thời tiết ở đó.”
Hình Lộ đã ước được đến nước Anh từ rất lâu rồi.
Từ khi có ký ức đến giờ, vào lễ Noel hằng năm, Hình Lộ đều nhận được quà Giáng sinh từ Anh. Những món quà kia có búp bê tóc vàng mặc bộ đầm thiên nga bằng nhung màu đỏ, chú chó nhỏ màu vàng kim chạy bằng dây cót, gấu Teddy lông xù, sách thiếu nhi bìa cứng… Có một lần, cô còn nhận được mứt hoa quả mà chỉ có thành viên của hoàng thất mới được ăn và một hộp thiếc Chocolate tinh xảo.
Noel hằng năm trở thành ngày mà Hình Lộ mong chờ nhất.
Những lễ vật này, tất cả đều là một ông lão gửi đến cho cô. Hình Lộ chỉ thấy qua ảnh chụp của ông. Trong ảnh là một ông cụ gầy gò phóng khoáng, ánh mắt lấp lánh.
Ông lão chính là ông nội mà Hình Lộ chưa từng gặp mặt.
Hình gia là danh môn vọng tộc từ Thượng Hải chuyển đến Hồng Kông vào mấy đời trước, xuất phát từ việc con cháu không biết kinh doanh, cộng thêm lãng phí, nên khi đến thế hệ của Hình Lộ, cũng chỉ còn là hữu danh vô thực.
Cụ của Hình Lộ cưới ba người vợ, ba người vợ này tổng cộng sinh cho ông mười bốn người con gái. Sau khi du học từ Anh về, ông nội đứng thứ mười ba, cũng không phải là đứa con trai được yêu thương nhất. Tính cách ông nội khá nổi loạn, năm đó sau khi ông và bố cãi nhau một trận, ông cầm lấy phần tài sản mà mình được phân chia, mang theo vợ và con trai duy nhất trở về Anh.
Ông nội giao thiệp rộng, xuất thân hiển hách, nhanh chóng hòa nhập vào xã hội thượng lưu ở Luân Đôn. Ông giảng dạy ở trường đại học, cũng mấy lần làm kinh doanh nho nhỏ, nhưng chưa từng kéo dài một lần nào. Mãi về sau, tiền bạc tiêu tan hết, chỉ có thể dựa vào của hồi môn của vợ sống lay lắt qua ngày. Nhưng bản tính ăn chơi trác táng và tiêu tiền như nước trước sau cũng không sửa được, thích rượu ngon, thức ăn ngon và tất cả các món đồ chơi sang trọng nhưng không hề thực tế.
Bố của Hình Lộ lớn lên trong hoàn cảnh như thế. Ông là một chàng trai tuấn tú, do được mẹ cưng chiều nên chưa bao giờ biết ưu sầu vì điều gì, cũng không hề nhận thấy trong nhà đã miệng cọp gan thỏ(1). Ông rất lương thiện rộng rãi, vui vẻ, học hành rất tùy tiện, không hợp với bố, nhưng lại hiểu được tất cả những điều tốt đẹp của cuộc sống. Ông thích đi du lịch, thích nghệ thuật, đi khắp nơi vẽ vật thực, lưu lại không ít chuyện tình, ở tận xứ Madagasca cũng có người vì ông mà rơi lệ.
(1) Bề ngoài hùng mạnh còn bên trong đã trống rỗng (baidu)
Năm ông hai mươi sáu tuổi, ông trở về Anh thừa kế tài sản mà mẹ ông để lại thì không còn lý do nào để ở lại nữa. Vào năm ba mươi ba tuổi, ông tựa như chim di trú trở về Hồng Kông, ở nhà bà nội gặp được cô con gái tuổi chớm yêu của đầu bếp. Người con gái này thần hồn điên đảo vì ông, để giữ ông lại bên cạnh mình, bà đã không tiếc mang thai đứa con của ông.
Hai người thuê một gian phòng ở ven phố, vội vã kết hôn. Bảy tháng sau, vào một buổi nắng sớm của mùa thu, Hình Lộ chào đời.
Người vợ từng say mê chồng mình, vì gia thế hiển hách và vẻ đẹp tuấn tú, hai vợ chồng từng có những ngày tháng tân hôn ngọt ngào. Nhưng mấy năm trôi qua, tài sản mà mẹ ông để lại đã tiêu hao rất nhiều, bà phát hiện chồng mình không biết làm gì mà thậm chí còn ngây thơ quyết định trở thành một họa sĩ, ông cho rằng như vậy có thể nuôi sống một nhà ba người.
Kết quả, những bức tranh ông vẽ quanh năm suốt tháng cũng không bán được, người chồng oán giận người khác không biết thưởng thức, người vợ thì cho rằng chồng mình không thực tế. Cuộc sống càng lúc càng túng quẫn, người vợ trăm phương ngàn kế cũng đã thay chồng mình tìm được một công việc vẽ tranh, đó chính là phụ trách vẽ biển quảng cáo phim thật to bên ngoài tường rạp hát. Người chồng cho rằng đây là một kiểu suy bại, người vợ thì khóc lóc nói đã thiếu chủ nhà ba tháng tiền thuê. Vì trốn tránh sự càm ràm của vợ, người chồng đành bất đắc dĩ nhận lời.
Thật ra ông đã sớm bị cuộc sống này từ từ phá hủy, câu chuyện phiêu bạt chân trời hết sức lông bông đã trở thành ký ức xa xỉ, tựa như rượu biến thành giấm, chỉ để lại cuộc sống hôn nhân đơn điệu chán nản. Mỗi ngày rời nhà đi làm, chỉ vì ý nghĩ có thể tạm thời thoát khỏi sự oán trách của vợ. Thế là, ông lấy phương thức trò chơi nhân gian để bước vào vẽ tòa nhà cao trọc trời trong “The Towering Inferno”, Hắc tinh tinh trong “King Kong” và thân hình tuyệt đẹp của Lý Tiểu Long trong “The Big Boss”.
Để giải tỏa tích tụ những thất bại trong cuộc sống, mỗi tháng sau khi nhận được tiền lương, ông lại dùng tiền giống như con nhà giàu phong lưu phóng khoáng lúc trước, có đôi khi còn mang một thân nồng nặc mùi rượu về nhà. Người vợ yên lặng nhẫn nại kiềm chế sự tức giận, vì kế sinh nhai cho gia đình, mà nhận làm đầu bếp cho một gia đình nhiều thành viên, loay hoay nhiều năm như vậy bà phát hiện bản thân mình đang đi trên con đường mà ngày xưa mẹ mình từng đi. Thế là, chỉ cần có cơ hội, bà sẽ không ngừng nhắc nhở con gái:
“Vĩnh viễn không được yêu người thông minh!”
“Không nên tin lời dỗ ngon dỗ ngọt của đàn ông!”
“Chỉ có gả cho người có tiền mới hạnh phúc! Chỉ có tiền mới có thể mua được hạnh phúc thôi!”
Bà ký thác mộng tưởng đã vỡ tan lên người con gái, kỳ vọng tương lai của nó có thể gả cho một người chồng giàu có. Con gái là niềm kiêu hãnh của bà, nhìn con gái đẹp như tiên nữ, vâng lời dễ bảo, thông minh chăm chỉ. Mỗi ngày bà chải mái tóc màu nâu cho con gái mình, cho con bé uống sữa tươi và dầu cá, ăn vận cho con bé giống như một công chúa nhỏ, không để cho con gái thua kém bất kì một thiên kim tiểu thư nào.
Bà quản lí con gái rất nghiêm khắc, rất sợ con bé đi lên vết xe đổ. Sau khi Hình Lộ tốt nghiệp tiểu học, cô bé được vào học một trường trung học cơ sở trộn lẫn cả nam và nữ sinh. Mẹ cô bé vừa nghe nói đến nam và nữ học chung, thì lập tức sợ đến bất tỉnh. Bà nhờ cậy sự giúp đỡ của ông chủ, cuối cùng, dựa vào thể diện của ông chủ bà đã đưa được con gái mình vào học trong một trường trung học nữ quý tộc.
Người chồng vô cùng xem thường sự cố gắng và nông cạn của vợ mình. Ông dạy cho con gái một việc khác: Ông dạy Hình Lộ vẽ tranh, thường xuyên mặc bộ comple khâu vá và đôi giầy da vừa đánh bóng, trông tựa như một thân sĩ, nắm lấy bàn tay nhỏ bé của cô bé, đưa cô đến xem triển lãm tranh, cũng dẫn cô đến bến cảng nhìn thuyền chở dầu phía xa xa. Ông đi khắp thế giới, ông kể cho con gái nghe về Luân Đôn, Paris, Venice, Monte Carlo, những chuyện ở Budapest, người yêu lúc trước, những nhân vật lớn đã từng thấy qua, những buổi tiệc lớn đã từng tham dự… Con gái rất sùng bái người bố, còn người bố lại có thể thấy được sự nhiệt tình tuổi trẻ mà vợ mình từng có trên người con gái. Hai cha con dần dần trở thành đồng minh.
Làm bố, có một lần ông nhất thời phấn chấn nên đã gửi ảnh của con gái mình đến Anh cho bố ông, dùng một cô bé để phá vỡ ngăn cách nhiều năm giữa mình và bố. Ông nội vô cùng cảm động khi nhận được ảnh, khi đó vừa vặn là đầu tháng mười hai. Đến lễ Noel, Hình Lộ nhận được một món quà rất đẹp mà ông nội ở Anh gửi về, mở ra thì đó chính là một phong thư chỉ viết vài dòng chữ ít ỏi, với đại ý là:
“Ta rất nhớ các con.”
Những món quà giáng sinh gửi đến tổng cộng được sáu năm đầu, đến tháng năm năm thứ bảy lại là một bức điện báo. Ông nội bệnh tình đang nguy kịch, trên điện báo đặc biệt nhắc đến:
“Muốn gặp cháu gái.”
Một khắc kia, thứ mà bố Hình Lộ nhìn thấy chính là đã không còn cơ hội vun đắp cho tình phụ tử và hối hận, còn thứ mà mẹ Hình Lộ nhìn thấy chính là phần tài sản để lại.
“Ông già ích kỷ kia cũng chỉ có một người con trai, huống hồ, ông ta sống tại Anh nữa chứ!” Trong lòng bà nghĩ.
Thế là, bà cắn răng đưa phần tiền đã dành dụm được, cầm một ít trang sức, mới có đủ tiền mua hai vé máy bay hạ giá đến Luân Đôn, đưa bố con Hình Lộ lên máy bay với tâm trạng đầy hy vọng.
Nhưng Hình Lộ vẫn không kịp nhìn mặt ông nội lần cuối. Lúc họ đến bệnh viện, ông lão đã bình thản từ giã cõi đời mấy giờ trước, căn bệnh ung thư bạch huyết đã mang ông đi vĩnh viễn.
Thứ mà ông lão để lại không phải là tài sản mà lại là một khoản nợ chưa trả. Từ chỗ luật sư, bố Hình Lộ mới biết tất cả, những năm tháng cuối đời của bố ông tất cả đều là nợ nần chồng chất trong các công trình kiến trúc. Bố Hình Lộ nghe thế không cảm thấy thất vọng, trái lại ông cảm thấy chưa từng thân thiết với bố mình đến thế, ông đã đi qua nhiều con đường như thế, cuối cùng cũng đã biết bản thân mình giống ai.
Bây giờ ông nhớ về bố mình, cũng vô cùng luyến tiếc những năm tháng trước kia, thế là, buối sáng hôm đó, ông dẫn theo con gái rời khỏi khách sạn lụp xụp, ngồi trên một chiếc thuyền ngắm cảnh sông Thames mà bố ông đã từng dẫn ông đi xem. Lúc đó là tháng năm, là mùa đẹp nhất trong năm ở Luân Đôn, Hình Lộ thấy cung điện, Nhà thờ Westminster, Cathedral, Tower of London, buổi đại diễn tấu tập trung…
Cô bé chỉ vào hải âu màu trắng bay lượn bên bờ sông, ngây thơ hỏi bố mình bên cạnh:
“Hải âu đó là của ai hả bố?”
Người bố cười nói:
“Tất cả đều thuộc về Nữ hoàng!”
“Nữ hoàng? Vậy tổng cộng có bao nhiêu con?”
“Ngay bản thân Nữ hoàng cũng không biết. Nhưng mà, những người hầu hạ Nữ hoàng mỗi ngày đều đến thay bà xem một chút.”
Lên bờ, người bố phấn chấn nói với Hình Lộ:
“Đi thôi! Chúng ta đi ăn cơm.”
Bố dẫn cô bé vào một nhà hàng chỉn chu cũ kĩ, từ trên trần nhà rủ xuống rất nhiều đèn treo lấp lánh, trên tường khảm một chiếc gương, hợp lại với hoa văn bóng loáng trên sàn nhà có thể soi thấy bóng người, trên bàn trải khăn trải bàn thiên nga bằng nhung có viền tua màu hồng, tất cả nhân viên phục vụ đều mặc áo đuôi tôm màu đen, biểu cảm trên nét mặt cao ngạo giống như quý tộc. Cô bé ăn súp kem tươi và bò bít tết, từng ngụm từng ngụm kem dâu tây trong bát.
Ăn cơm xong, bọn họ rời khỏi nhà hàng, lúc đi trên đại lộ Luân Đôn, Hình Lộ dừng lại trước một tủ kính màu lam của một cửa hàng, mặt cô bé dán trên tủ kính, cô nhìn không chớp mắt một hộp bút màu gỗ. Cô bé vẫn luôn muốn có một hộp bút màu xinh đẹp như vậy, được đặt trong một hộp sắc hình chữ nhật màu vàng, mỗi một cây bút đều được vót nhọn, tổng cộng có hai mươi bốn màu.
Người bố tìm kiếm mỗi một chiếc túi trên người, cuối cùng tìm thấy một tờ tiền mặt đã vò thành cục, lộ phí mà vợ đã cho ông cũng chỉ còn có bấy nhiêu. Người đàn ông sống vô tư phóng khoáng cười nói với con gái:
“Sau này con cũng muốn làm họa sĩ à? Được rồi! Chúng ta sẽ mua nó.”